Współpracując z serwisem cyfra.tv ® w zakresie instalacji oraz montażu anten satelitarnych i telewizyjnych, widziałem niejedną zimę i wiem, że mróz ze śniegiem potrafią dać popalić nawet najlepiej ustawionym antenom Canal+ i Polsat Box. W naszym regionie mazowieckim – od Otwocka, przez Warszawę, aż po Piaseczno – klienci co roku dzwonią, bo po zimowym opadzie śniegu część kanałów przerywa. W artykule opowiem, jak zabezpieczyć instalację satelitarną przed śniegiem, lodem i mrozem, korzystając z mojego doświadczenia i wiedzy o rozwiązaniach dostępnych na rynku.

Dobór anteny – wielkość i materiał

Anteny satelitarne Canal+ i Polsat Box w Mazowiecku to zwykle offsetowe talerze 80–100 cm ze stali ocynkowanej i malowanej na kolor odporny na warunki pogodowe. Na przykład model CORAB ASC-800M (80 cm) ma zysk ok. 38,5 dBi, co w centrum Warszawy daje pewny odbiór. Kiedy klient mieszka dalej (ze względu na rosnące drzewa) – np. w Grodzisku Maz. czy Legionowie – montuję większą czaszę 90 lub 100 cm (np. Famaval 100 cm) – większy talerz to kilka dB dodatkowego zapasu sygnału. Stare anteny aluminiowe (np. 60–70 cm) są lekkie i tanie, ale przy mrozach łatwo tracą kształt i kalibrację. Mały talerz to mały zysk (ok. 35 dBi przy 60 cm), a duży 100–120 cm wymaga solidnego uchwytu, lecz w zamian daje nawet +4–5 dB więcej niż standardowe 80 cm.

Konwertery LNB – parametry i odpowiednia obudowa

Przy doborze konwertera zawsze patrzę na temperaturę szumów i odporność na warunki zewnętrzne. Najczęściej montuję konwertery Inverto Black Ultra 0,1 dB (single lub twin) – mają bardzo niską temperaturę szumów i solidną, wodoszczelną obudowę. Dla dwóch tunerów wybieram LNB twin, a do instalacji zbiorczych – quattro lub octo (4 lub 8 wyjść). Monobloki (np. Inverto Twin Monoblock) przydają się, gdy chcemy jednocześnie złapać sygnał z dwóch satelitów. Ważne, by każdy konwerter był dobrze zabezpieczony i miał pewne parametry – bo nawet ułamek dB różnicy w szumach przekłada się na stabilność odbioru.

Ochrona konwertera to kolejna sprawa, którą traktuję priorytetowo. Używam plastikowych osłon typu „parasol” (np. Osłona LNB Umbrella) – dzięki nim deszcz, śnieg, grad czy odchody ptaków nie padają bezpośrednio na promiennik konwertera. Taka osłona zakładana na LNB jest lekka, a mimo to skutecznie chroni konwerter nawet przy największych opadach. Ważne, aby osłona nie dotykała przedniej części LNB (inaczej zniekształci sygnał) i była dobrze zamocowana z tyłu. Z mojego doświadczenia wynika, że taka drobna inwestycja znacząco redukuje ilość zgłoszeń o utraconych kanałach po opadach. Montaż osłonki trwa chwilę, a pozwala zapomnieć o problemach związanych ze śniegiem na konwerterze.

Mocowanie anteny – stabilność całego systemu

Solidne mocowanie anteny to podstawa bezpieczeństwa zimą. Używam uchwytów ściennych lub dachowych dobrej jakości, wykonanych ze stali ocynkowanej o średnicy 40–60 mm. Montaż musi być stabilny, bo mróz i silny wiatr potrafią poluzować śruby lub odkształcić słabsze wsporniki. Przykładowo, po wichurze w Błoniu musiałem poprawiać ustawienie anteny – słaby uchwyt lekko się wygiął, zmieniając pozycję czaszy. Lepiej więc zainwestować w porządny uchwyt i dodatkowe wsporniki, niż potem poprawiać kąt anteny na mrozie.

Przy montażu zawsze zwracam uwagę, żeby kable antenowe były szczelnie zabezpieczone. Połączenia typu F oklejam taśmą termokurczliwą i smaruję silikonem odpornym na mróz. Dodatkowo prowadzę kabel z tzw. „pętelką” przed wejściem do tunera, by woda czy roztopiony śnieg nie spływały do dekodera. Taką staranność docenił np. klient w Pruszkowie – po kilku latach śnieżnych zim złącza pozostały szczelne, a sygnał stabilny. W instalacji wykorzystuję też dodatkowe uchwyty do kabli, żeby nie dyndały na wietrze i nie przecierały się o ostre boki anteny.

Ochrona przed śniegiem i lodem – ogrzewanie czaszy i konwertera

Na rynku są też specjalne systemy ogrzewania anteny i LNB, które warto rozważyć. Najpopularniejszy to ogrzewacz FUBA AHZ 780/850 – płaska nakładka przykręcana na tył czaszy. To urządzenie 230 V z wbudowanym czujnikiem temperatury: poniżej około 7°C włącza się i podgrzewa antenę (pobór około 80 W), a powyżej ~15°C wyłącza. Montaż FUBA jest banalnie prosty – przyczepia się go do obwodu czaszy za pomocą opasek zaciskowych. Po zainstalowaniu takiego systemu śnieg od razu topniał, zamiast zalegać i zamieniać się w grubą warstwę lodu.

Poza tym stosuję specjalne maty grzewcze na sam konwerter. Gdy mokry śnieg oblepia LNB, drobny układ grzewczy (sterowany termostatem) podnosi jego temperaturę, zapobiegając zamarzaniu. Istnieją także grzałki na przewód koncentryczny (płaskie paski), które ogrzewają kabel od góry maszty. Gotowe zestawy ogrzewania (czaszy i LNB) są dostępne np. w Hollexie i Telmorze – warto je rozważyć, bo to inwestycja, która o wiele rzadziej wymaga wezwań serwisantów, gdy nadejdzie sroga zima.

Jeśli jednak klient z różnych względów nie chce korzystać z prądu, trzeba postawić na mechaniczne sposoby: po każdej większej śnieżycy najlepiej wspiąć się na drabinę i zebrać śnieg z czaszy (ręczne odśnieżanie działa wyjątkowo skutecznie). Dodatkowo warto ustawić antenę nieco bardziej stromo – tak, by miała minimalny kąt „pod górę”, co ułatwi zsuw śniegu. Bieżące czyszczenie i odśnieżanie anteny oraz regularne sprawdzanie stanu konwerterów to proste zabiegi, które potrafią uratować odbiór w ekstremalnych warunkach.

Ktoś powie, że to tylko teoria – opowiem więc przykład z praktyki. Pod koniec listopada klient z Piaseczna narzekał, że przerywa mu odbiór Canal+ (Astra 19,2°E). Miernik wskazywał MER zaledwie 6 dB i spore błędy BER (~1e-3), więc przy pierwszym śniegu telewizja przerywała. Na miejscu okazało się, że świeża antena 85 cm była pokryta cienką warstwą lodu, a przewody od konwertera lekko poluzowane. Po odgarnięciu śniegu i poprawnym zabezpieczeniu wtyczek uzyskaliśmy MER ~11,5 dB i BER << 1e-6 – różnica była naprawdę ogromna. Dodatkowo zmierzyłem tłumienie kabla – na 15 m RG-6 wyniosło ok. 3 dB (0,2 dB/m przy 12 GHz), więc do dekodera płynął mocny sygnał. Bez usunięcia nieszczelności wtyków i odśnieżenia poprawki nie byłoby widać.

Inny przypadek: zima w Ożarowie Mazowieckim – Polsat Box kompletnie przestał działać, gdy temperatura spadła poniżej -10°C. Pojechałem na miejsce: aluminiowa antena 90 cm była oblepiona grubą warstwą lodu, a LNB był stary i nieszczelny. Wymieniłem talerz na porządniejszy, stalowy 100 cm (co dało +2 dB zysku) i nowy LNB 0,1 dB z osłoną Umbrella. Efekt? MER ~16 dB i brak przerw nawet przy -20°C. Ta sytuacja pokazała, że wymiana przestarzałego sprzętu i zabezpieczenie go przed pogodą to klucz do bezawaryjnego odbioru w ekstremalnych warunkach.

Jeszcze jedna historia z Legionowa – klient miał multiroom na 4 gniazda Canal+ z jednej anteny. Zamontowaliśmy wtedy antenę 120 cm i rozbudowany multiswitch. Początkowo sygnał działał świetnie (MER 15 dB na każdym tunerze), ale po większej śnieżycy nagle wszystko spadło do kilku dB. Winowajcą okazał się brak jakiegokolwiek ogrzewania czaszy – olbrzymia czasza przysypała się śniegiem. Na drugi dzień zainstalowałem płaszcz grzewczy FUBA AHZ oraz nowe uszczelnione wtyki odporne na wilgoć. Teraz klient ma MER powyżej 15 dB na wszystkich wyjściach i sygnał działa bezawaryjnie przez całą zimę.

Polsat Box i Canal+ – specyfika odbioru satelitarnego

Platformy satelitarne Polsat Box i Canal+ mają podobne potrzeby sprzętowe, a ich anteny kieruje się na tą samą pozycję orbitalną, co upraszcza rozwiązania techniczne. Polsat Box (dawniej Cyfrowy Polsat) oraz Canal+ korzystają z satelity Hot Bird 13°E – nad Polską sygnał tego satelity jest zazwyczaj mocny, więc anteny 80–90 cm radzą sobie dobrze. Kanały niemieckie i francuskie to Astra 19,2°E – tutaj sygnał jest równie silny, ale wymaga założenia dodatkowego konwertera tzw. zeza. W praktyce, gdy klient potrzebuje odbierać kanały z obu pozycji orbitalnych, montuję dwa niezależne LNB lub konwerter MONOBLOCK. Warunkiem działania takiego podwójnego systemu jest obsługa przez dekoder cyfrowy systemu DiseqC.

Unikanie typowych błędów

Nawet najlepszy sprzęt nie pomoże, jeśli instalacja jest niedopracowana. Pamiętam, aby mróz nie zaskoczył anteny: po pierwsze, montuję ją zawsze nieco wyżej niż parapet czy rynna – niżej często skapuje topniejący śnieg bezpośrednio na talerz. Po drugie, uszczelniam każde połączenie – zabezpieczona, sucha wtyczka przy -5°C działa bez zarzutu, a nieposmarowana często odmawia przyjęcia sygnału. Po trzecie, nie dokręcam nadmiernie konwertera. Czasem zbyt mocne skręcenie konwertera niepostrzeżenie obraca go minimalnie i zmienia kalibrację. Po odśnieżeniu zawsze sprawdzam pozycję anteny i w razie potrzeby poprawiam ją. Regularny serwis jest lepszy niż czekanie na zimową awarię.

Warto też dbać o czystość samej czaszy: śnieg i lód potrafią zmienić jej charakterystykę odbiorczą. Jeśli mam okazję, osobiście zrzucam z talerza niewielkie warstwy świeżego śniegu – nie ma nic skuteczniejszego niż zwykła szczotka lub butelka z ciepłą wodą. Regularne odśnieżanie i kontrola stanu instalacji po większych opadach to podstawa stabilnego odbioru. Poza tym zawsze zostawiam sobie pewien zapas – większą czaszę, lepszy konwerter czy dodatkową osłonę – bo taka inwestycja zwraca się niezawodnością pracy anteny nawet podczas największych śnieżyc.